Udzielanie kredytów konsumenckich i pożyczek pieniężnych

Kredyty konsumpcyjne to przekazanie kapitału (przeważnie pieniężnego) przez wierzyciela (kredytodawcę) dłużnikowi (kredytobiorcy) na ustalonych warunkach. Dla dłużnika otrzymywanie kredytu oznacza powstanie zobowiązania. Jako wynagrodzenie za kredyt dłużnik musi zwykle zapłacić procent.

Pożyczka jest umową, w której dający pożyczkę (pożyczkodawca) zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę (pożyczkobiorcy) pieniądze lub rzeczy, a pożyczkobiorca zobowiązuje się do zwrotu pożyczki w pieniądzach lub rzeczach tego samego gatunku i jakości.

Kredyty konsumenckie (kredyty gotówkowe) to kredyty (pożyczki) udzielane przez instytucje finansowe, które pożyczają nam pieniądze lub sprzedają na raty, a więc przede wszystkim banki, ale także np. lombardy, pośrednicy kredytowi, sprzedawcy ratalni (sklepy).

Ustawa określa katalog wyłączeń umów o kredyt konsumencki, do których nie stosuje się jej przepisów, należą do nich:
- o wartości mniejszej niż 500 zł i większej niż 80 tys. zł albo równowartości tych kwot w walucie obcej,
- na mocy których termin spłaty kredytu nie przekracza trzech miesięcy; ustawie nie podlega więc zakup za pomocą kart płatniczych, gdyż na spłatę powstałego w ten sposób zadłużenia klient ma zwykle miesiąc,
- w ramach których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania ani innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego,
- dotyczących odpłatnego korzystania z rzeczy lub praw, jeżeli umowa nie przewiduje przejścia własności rzeczy lub praw na konsumenta, np. umowa najmu,
- przeznaczony na nabycie nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, budowę, odbudowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę, remont budynku lub lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość lub na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wniesienie wkładu członkowskiego do spółdzielni mieszkaniowej,
- w postaci odroczenia terminu płatności za świadczenie niepieniężne, którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne dostarczanie energii elektrycznej, ciepła, paliw gazowych, wody, odprowadzanie nieczystości, wywóz śmieci lub świadczenie usług, jeżeli konsument musi płacić za to świadczenie w ustalonych odstępach czasu podczas trwania umowy,
- w postaci nie przewidzianego w umowie, utrzymującego się za zgodą kredytodawcy co najmniej trzy miesiące, ujemnego salda. W tym wypadku kredytodawca jest obowiązany poinformować konsumenta na piśmie o rocznej stopie oprocentowania i innych kosztach kredytu oraz każdej ich zmianie.

Umowa o kredyt konsumencki musi określać istotne dla konsumenta dane. Są nimi:
- imię, nazwisko konsumenta i jego adres oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy, a gdy jest nim osoba prawna - także określenie organu, który zarejestrował jej działalność, oraz numer rejestru, pod którym kredytodawca został wpisany,
- wysokość kredytu,
- sposób i terminy spłaty kredytu,
- roczna stopa oprocentowania i warunki jej zmiany,
- opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłata za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej, czyli opłata przygotowawcza, będące elementem całkowitego kosztu kredytu, oraz warunki ich zmian,
- wartość całkowitego kosztu kredytu i rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania,
- sposób zabezpieczenia, jeżeli umowa takie przewiduje, oraz opłaty należne kredytodawcy z tego tytułu,
- wysokość pozostałych koszów, które musi zapłacić konsument,
- informacja o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji,
- uprawnienia konsumenta i skutki przedterminowej spłaty kredytu,
- terminy i sposoby odstąpienia klienta od umowy,
- skutki naruszeń postanowień dotyczących sposobu i terminu spłaty kredytu.

Przy niektórych umowach o kredyt gotówkowy nie można dokładnie podać jego kosztów. Kredytodawca powinien wtedy określić szacunkową wysokość tych kosztów oraz okoliczności, od których ona zależy.

Ponadto w umowach, na mocy których kredytodawca zobowiązuje się do udzielenia kredytu związanego z obowiązkiem wniesienia przez konsumenta, w jakiejkolwiek formie, środków pieniężnych oprocentowanych poniżej stopy rynkowej lub nie oprocentowanych (chodzi np. o umowy zawierane w ramach systemów argentyńskich), musi on dodatkowo podać w umowie maksymalny okres oczekiwania na kredyt oraz warunki odstąpienia od umowy wniesienia środków pieniężnych.

Gdy kredyt konsumpcyjny jest przeznaczony na nabycie określonej rzeczy lub usługi (np. przy zakupie towaru na raty), niezależnie od wskazanych danych umowa o kredyt konsumencki musi zawierać:
- opis rzeczy lub usługi,
- cenę rzeczy lub usługi, jeżeli zapłata nastąpiłaby gotówką, oraz cenę nabycia przy wykorzystaniu kredytu,
- część ceny, którą konsument musi zapłacić w gotówce, tzw. wkład własny,
- warunki, od których spełnienia zależy przejście własności rzeczy sprzedanej na konsumenta, jeżeli umowę sprzedaży zawarto z zastrzeżeniem własności (chodzi o umowy przewidujące, że własność rzeczy przechodzi na kupującego w innym momencie niż chwila wydania towaru, np. dopiero po dokonaniu całkowitej zapłaty),
- informację, że klient może wziąć kredyt tylko w podmiocie wskazanym przez sprzedawcę, jeżeli sklep ma z danym podmiotem umowę o udzielanie kredytów na wyłączność.

Ustawa ma zapewnić konsumentom rzetelną, porównywalną informację o oferowanych na rynku kredytach konsumenckich. Celowi temu służą przede wszystkim obowiązek obliczenia przez kredytodawców w umowach rzeczywistej rocznej stopy procentowej według jednolitego wzoru z załącznika do ustawy oraz określenia całkowitego kosztu kredytu.

Podobne tematy:
- Cechy kredytów inwestycyjnych
- Kredyt a pożyczka
- Prawne formy zabezpieczania kredytów - część 2
- Prawne formy zabezpieczania kredytów - część 3
- Skutki bezrobocia