Bezrobocie i jego rodzaje

W ujęciu makroekonomicznym i makrospołecznym najczęściej stosowanym wyznacznikiem pojęcia Bezrobocie jest tzw. przedmiotowe i podmiotowe podejście do problemu.

Bezrobocie w ujęciu przedmiotowym traktowane jest jako kategoria analityczna rynku pracy i oznacza niezrealizowaną podaż pracy, będąca rezultatem nierównowagi między podażą siły roboczej(zasoby pracy) a popytem na pracę (miejsca pracy). W rozumieniu tym wskazującym wyraźnie na przyczyny zjawiska, bezrobocie jawi się jako problem ekonomiczny.

Bezrobocie w ujęciu podmiotowym rozpatrywane jest od strony jednostek dotkniętych brakiem pracy i oznacza stan bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia, dla których podstawą egzystencji są dochody z pracy. To określenie zawiera odniesienie do społecznych skutków bezrobocia i wskazuje, że jest ono również ważną kwestią społeczną.
Bezrobocie jest złożonym i dynamicznym zjawiskiem gospodarki rynkowej, generowanym przez wiele czynników o różnym stopniu trwałości działania.

Wyróżnia się następujące rodzaje bezrobocia:
- Bezrobocie frykcyjne (płynne, przejściowe)-jest oznaką normalnie funkcjonującego rynku pracy, związane z naturalną ruchliwością siły roboczej, którą umożliwiają mechanizmy rynku pracy i pełna swoboda zmiany miejsca pracy. Oznacza ono stan okresowej dezaktywizacji zawodowej ludności spowodowanej nie brakiem miejsc pracy, ale przejściowym niedostosowaniem struktury podaży pracy do potrzeb rynku pracy, małą mobilnością zawodową i przestrzenną siły roboczej oraz niedostateczną sprawnością pośrednictwa pracy. Bezrobocie frykcyjne jest trwałym elementem dynamicznie rozwijającej się gospodarki, a jego umiarkowany poziom (3-5% ogółu ludności aktywnej zawodowo) może spełniać pozytywną rolę jako czynnik elastyczności rynku pracy, hamowania nadmiernego wzrostu płac i umacniania dyscypliny pracy.

Bezrobocie strukturalne jest rezultatem nierównowagi między podażą zasobów siły roboczej a popytem na prace. Nierównowaga ta wynika z niedostosowania poziomu i struktury kształcenia kadr do rzeczywistych potrzeb gospodarki i kultury narodowej, co powoduje, że część absolwentów na bezczynność zawodowa lub konieczność przekwalifikowań; restrukturyzacji lub likwidacji nierentownych gałęzi produkcji (np. górnictwo węgla kamiennego, Hutnictwo) powodującej przymusową dezaktywizację całych grup społeczno-zawodowych; zmian w podaży zasobów siły roboczej wywołanych procesami demograficznymi ( wyż demograficzny ludności w wieku produkcyjnym, migracje).

Różnice między bezrobociem strukturalnym i frykcyjnym - sprowadzają się w zasadzie do różnic w skali, natężeniu i czasie trwania oraz metodach zwalczania. O ile bezrobocie frykcyjne charakteryzuje się relatywnie niskim poziomem i krótkotrwałością, a jego zmniejszenie można osiągnąć przez usprawnienie funkcjonowania instytucji rynku pracy realizujących aktywne programy przeciwdziałania zjawisku, o tyle bezrobocie strukturalne ma zazwyczaj charakter masowy i długotrwały, a jego zmniejszenie wymaga tworzenia nowych miejsc pracy przez inwestowanie, lepsze wykorzystanie potencjału wytwórczego itp.

Bezrobocie strukturalne często jest bezrobociem technologicznym, które towarzyszy wprowadzeniu do procesu wytwarzania innowacji technicznych dających znaczne oszczędności pracy żywej, a tym samym prowadzących do redukcji osób o niższych kwalifikacjach i mniejszej przydatności do pracy.

Wysoka koniunktura sprzyja maksymalnemu wzrostowi zatrudnienia, natomiast jej spadek powoduje spadek popytu na pracę i pojawienie się bezrobocia koniunkturalnego. Ten rodzaj bezrobocia ma charakter przejściowy, ponieważ wraz z ożywieniem gospodarczym, któremu towarzyszy wzrost popytu na prace jego negatywne oddziaływanie na rynek pracy stopniowo ustępuje.

Bezrobocie sezonowe ma charakter cykliczny i wynika z sezonowości produkcji bezpośrednio lub pośrednio uzależnionej od warunków klimatycznych w takich dziedzinach jak rolnictwo, cukrownictwo i inne przemysły spożywcze itd. Sezonowy charakter ma również bezrobocie absolwentów, których wejście na rynek pracy dokonuje się stopniowo i jest związane z terminem zakończenia nauki w szkołach.
Wyróżnia się dwie główne formy bezrobocia:
1) Bezrobocie jawne – ustalane na podstawie ewidencji urzędów pracy i określane jako bezrobocie rejestrowane(statystyczne) lub ustalane na podstawie – opartego na standardach międzynarodowych badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) i określenie jako bezrobocie rzeczywiste.
2) Bezrobocie ukryte- (nigdzie nie rejestrowane), którego rozpoznanie wymaga specjalnych badań ankietowych lub zastosowania statystycznych metod szacunkowych.

Skalę bezrobocia rejestrowanego kształtują aktualne regulacje prawne, określające kryteria rejestrowania osób poszukujących pracy i uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych.

Bezrobotny- zgodnie z prawem to osoba zdolna do pracy, ale pozostająca bez pracy i zarejestrowana we właściwym dla miejsca zamieszkania rejonowym urzędzie pracy, jeśli nie pobiera emerytury, nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego oraz nie prowadzi działalności gospodarczej.

Skalę bezrobocia rzeczywistego- wyznacza przyjęta w BAEL definicja bezrobotnego oznaczająca osobę, która w badanym tygodniu nie pracowała zarobkowo nawet jednej godziny, aktywnie poszukiwała pracy i była gotowa do jej podjęcia w badanym lub następnym tygodniu.

Szczególnie trudne do prawidłowego diagnozowania jest bezrobocie ukryte na wsi określane jako przeludnienie agrarne lub zbędni na wsi. Oznacza ono niepotrzebnych w procesie produkcji rolnej mieszkańców wsi- członków rodzinnych gospodarstw chłopskich. Bezrobocie ukryte na wsi ma charakter strukturalny i jest spowodowane dysproporcją miedzy przyrostem ludności wiejskiej a możliwościami jej zatrudnienia-zarówno z powodu niedostatecznych zdolności wytwórczych gospodarstw chłopskich.

Jedną z postaci bezrobocia ukrytego w miastach jest tzw. bezrobocie ukryte w dużych zakładach pracy, które jednak nie jest bezrobociem, lecz nadmiernym w stosunku do rzeczywistych potrzeb techniczno-ekonomicznych przedsiębiorstw zatrudnieniem. Bezrobocie to jest przejawem patologii zatrudnienia.
Bezrobocie ukryte oznacza tez sytuację, w której osoba pozostaje bez pracy, jest gotowa do jej podjęcia, ale nie poszukuje pracy, ponieważ na podstawie wcześniejszych doświadczeń jest przekonana, że jej nie znajdzie.

W związku z tzw. prywatyzacją państwowego sektora gospodarki pojawiła się w Polsce nowa forma bezrobocia, którą można określić jako bezrobocie odłożone w czasie. Jest ono wynikiem negocjacji związków zawodowych z nowym właścicielem przedsiębiorstwa, który zobowiązuje się utrzymać przez określony czas stan zatrudnienia, przesuwając zwolnienia pracowników na okres późniejszy.
Bezrobocie może być całkowite lub częściowe. Całkowite oznacza brak jakiegokolwiek zajęcia zarobkowego, częściowe ma miejsce wówczas, kiedy bezrobotny znajdzie pracę dorywczą lub zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Z punktu widzenia przestrzennych zróżnicowań wyodrębnia się bezrobocie powszechne, które oznacza występowanie nadwyżek zasobów siły roboczej na obszarze całego kraju, oraz bezrobocie lokalne (regionalne terenowe) występujące tylko na niektórych obszarach kraju.

W oparciu o kryteria demograficzne i społeczno-zawodowe wyróżnia się: bezrobocie poszczególnych kategorii społeczno-zawodowych, czyli bezrobocie mężczyzn, kobiet, młodzieży oraz bezrobocie różnych grup zawodowych (nauczyciele, górnicy, rolnicy)- w miastach i na wsi.

Podstawą określenia charakteru bezrobocia i elementem oceny szans różnych kategorii bezrobotnych na rynku pracy, jest okres poszukiwania pracy. W zależności od czasu trwania tego okresu wyróżnia się:
- Bezrobocie krótkookresowe - do trzech miesięcy
- Średniookresowe - do sześciu miesięcy
- Długookresowe – do dwunastu miesięcy
- Długotrwałe – powyżej jednego roku

Statystyka tekstu: znaki - 7928 | słowa - 946 | zdania - 41

Tagi: #

Podobne tematy:
- Skutki bezrobocia
- Znaczenie i koszty bezrobocia - część 1
- Znaczenie i koszty bezrobocia - część 2
- Giełda jako wskaźnik koniunktury ex-ante
- Reklama - jej funkcje i rodzaje

Nowe tematy:
- Likwidacja środka trwałego - jak przeprowadzić
- Lampy kryształowe - Niezwykła elegancja i ponadczasowy styl
- Potrzeby klientów według ekonomii
- Sytuacja firmy Opel na rynku
- Oferta firmy Opel na tle konkurencji
- Historia firmy Opel
- Wybór medium reklamowego
- Osobiste zabezpieczenia wierzytelności
- Formy zabezpieczeń wierzytelności banku
- Controlling w przedsiębiorstwie